مراحل و مراتب امر به معروف و نهی از منکر

١. امر و نهی قلبی

مقصود از امر و نهی قلبی، اظهار کراهت قلبی است؛ یعنی مکلف باید تنفر و انزجار درونی خود را نسبت به انجام منکر و ترک معروف، آشکار سازد.

٢. امر و نهی زبانی

مکلف باید تارکِ معروف یا عامل ِمنکر را با زبان، امر و نهی کند. در این مرتبه اگر احتمال دهد با موعظه و نصیحت و گفتار ملایم، اثر حاصل می‌شود، باید به همین مقدار اکتفا کند و تجاوز از آن جایز نیست؛ همچنانکه اگر ترک منکر یا اقامۀ معروف، متوقف بر گفتار شدید و غلیظ یا تهدید باشد، باید طبق آن عمل کند.

٣. امر و نهی عملی

امر و نهی با استفاده از قدرت عملی، مقصود از این مرتبه این است که مکلف باید با اِعمال قدرت و رفتار عملی، متخلف را از انجام منکر و ترک معروف باز دارد. توجه داشته باشید که در زمان برپایی حکومت اسلامی امر و نهی عملی، وظیفه حکومت است نه افراد.

ملاحظه: هنگام امر و نهی، ترتیب مراحل فوق باید رعایت شود؛ یعنی تا زمانی که مرتبۀ اول مؤثر است، به کار بردن مراتب بعدی جایز نیست به عنوان مثال امر و نهی زبانی، مراتب دارد؛ در صورتی که در سخن نرم، احتمال اثر باشد، جایز نیست که آمر و ناهی با سخن تند و خشن، امر به معروف و نهی از منکر کند.